Tahran Gezi Rehberi

İran çok uzun zamandan beridir merak ettiğim ülkelerin başında geliyordu. Bir yandan sosyal ve kültürel açıdan önemli değişimler yaşaması ve bu değişimlerin insanların hayatına ciddi bir şekilde yansıması; öte yandan güçlü bir medeniyetin izlerini taşıması hep dikkatimi çekiyordu. Bu değerleri yakından görmek ve olabildiğince bu kültüre karışmak istiyordum. Burada yaşayacağım deneyimin hayatımın en farklı deneyimlerinden biri olacağına inanıyordum. Sonunda Van’a bilet alarak İran yolculuğumun ilk adımını atmış oldum. Van’dan Tebriz’e; Tebriz’den ise Tahran’a geçtim. Başkentte hikayem de böylece başladı…

Tahran Hakkında Kısa Kısa

• Klasik çağda, günümüz Tahran topraklarının bir kısmı, önde gelen bir Medyan kenti olan Rhages tarafından işgal edildi. Ortaçağda Arap, Türk ve Moğol istilaları nedeniyle yıkıma maruz kaldı.
• Tahran, İran’ın Rus-İran Savaşları sonucunda İran’dan ayrılmadan önce, İran’ın Kafkasya topraklarına yakın bir yerde kalabilmesi için 1796’da Katar hanedanını Agha Mohammad Khan tarafından İran’ın başkenti olarak seçildi.
• Qajar Pers’in merkezi olarak Tahran sürekli genişledi. 1900’e gelindiğinde nüfus, 250.000 kişiyi buldu. 20. yüzyılda ise Tahran dünyadaki en kalabalık şehirlerden birine dönüştü.
• Mercer tarafından 2016 yılında yaşam kalitesini ölçmek amacıyla 230 şehir baz alınarak yapılan ankette, yaşam kalitesi açısındanTahran 203’ü sırada yer aldı.

Tahran’a Ulaşım

Havayolu: Tahran’a Pegasus, THY gibi havayollarının direkt uçuşları bulunuyor; fakat indirim dönemlerinde bileti almazsanız fiyatlar 700-1000 TL arasında değişiyor. Özellikle THY’nin Pegasus’a göre fiyatları biraz daha yüksek. Ben giderken indirim dönemini yakalayamadığım için uçak bileti alamadım ama dönerken Pegasus indirimlerinde faydalanıp 300 TL civarında dönüş bileti bulabilmiştim.

Kara Yolu: Kara yolu ile biraz zahmetli olabilir ama ucuz bilet bulamadıysanız kara yolu da bir seçenek. Ben giderken Van’dan Tebriz’e geçmiş; Tebriz’den de Tahran’a devam etmiştim. Van ile Tebriz arası (Normalde 4 saatlik yol) 12 saat sürmüştü. Çünkü malum farklı yerlerden insanları toplamak, molalar, pasaport sırası derken süre uzuyor. Tebriz’den de Tahran’a 7 saatte gitmiştim. Toplamda 20 saat ama gözünüzde büyümesin. Gece binerseniz uyuya uyuya gidersiniz. Tabi bunun için VİP otobüslere binmeniz gerekiyor. Tebriz ve Tahran arası VİP otobüsler 400.000 Riyal.

Demiryolu: Tebriz ve Van arası tren yolculuğu var. Oradan da otobüs ile tekrar Tahran’a geçmeniz gerekiyor. Öncesinde tren gün ve saatlerini de teyit etmeniz gerekli çünkü tren sadece haftanın iki günü kalkıyor.

Vize Durumu

İran Türkiye’ye vize uygulamıyor. 90 güne kadar kalabilirsiniz.

İklim

Yaz aylarında inanılmaz bir sıcak var. Hele kadınlar için bu durum biraz daha zorlu. Çünkü başınızda örtü, üzerinizde de hijab tarzında kıyafetler var. O yüzden yüksek sıcaklıkta seyahat biraz zorlu oluyor. Özellikle Temmuz ayını hiç tavsiye etmem. Tahran’a gitmeyi düşünüyorsanız ilkbahar ayları iyidir.

Para Birimi ve Para Bozdurma

Para birimleri riyal ve tümen. Genelde İran parasında sıfır sayısı fazla olduğu için yerel halk kısaltmayı tercih ediyor. Yani bizim vakti zamanındaki 5.000.000 TL’ye eskilerin 5 Lira demesi gibi düşünün. Parayı Riyal’den Tümen’e çevirmek için bir 0 atmanız gerekiyor.

Örn; 100.000 Riyal=10.000 Tümen

Para birimleri biraz kafa karıştırıcı ama onu söyleyeyim. Ben bu kadar para konusunda kafamın karıştığı bir ülke hatırlamıyorum. Bu arada kredi kartlarınızı da orada kullanmayı unutun. Master ya da Visa Card geçmiyor. Her işleminizi nakit yapmak zorundasınız. Onların ülke içerisinde kullandıkları bir kredi kartı var ama onun harici kredi kartı kullanamıyorsunuz. Anca yurt dışı kaynaklı siteler üzerinden bilet gibi işlemleri halledip kredi kartı ile ödeyebilirsiniz. Onda da vergi ücretine tabi tutuluyorsunuz. Aynı şekilde halı satan yerlerde de belirli bir vergi ücreti karşılığında kartınızdan çekip size nakit ödeme yapabiliyorlarmış. Tabi size tavsiyem böyle şeylere hiç bulaşmadan yanınızda bolca nakit bulundurmanız.

Gezilecek Yerler

Gülistan Sarayı:  Saray, Arg Tahmasb I döneminde inşa ediliyor. Tahran’daki en eski binalardan biri olan Gülistan Sarayı, 1779’da iktidara gelen ve Tahran’ı ülkenin başkenti yapan Qajar ailesinin yönetim merkezi oluyor. Pehlevi döneminde (1925-1979) ise resmi kraliyet resepsiyonları için kullanılıyor. Yani, tarihsel açıdan oldukça önemli yapılardan biri Gülistan Sarayı. Bu nedenle Tahran turunuzda kesinlikle görmeniz gereken yerlerin başında geliyor. Peki, sarayın her bölümünü gezmeniz gerekiyor mu? Kesinlikle, hayır. Çünkü sarayın her bir bölümü için ekstra ücret istiyorlar ve her bölümü de görülmeye değer değil. Benim içlerinde beğendiğim bölümler; wind towers ve edifice of the sun. O yüzden giriş bileti ve bu iki bölümün biletini alırsanız sizin için daha iyi olur (Özellikle maddi açıdan). Çünkü tamamına giriş ücreti 1.000.000 Riyal civarı.

Yaklaşık Gezme Süresi: Minimum 1,5 saat.

Ücret: Giriş ücreti 150.000 R. Yazının başında da belirttiğim gibi her bölüm için ekstra ücret isteniyor. Yani diğer bölümlere girmek isterseniz 150.000 R+ Ek ücret ödemeniz gerekiyor.

Müze Saatleri: Cuma günü hariç (09:00-17:00) diğer günler 09:00-18:00 arası açık.

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Panzdah Khordad Metro

Fotoğraf: Explore Iran

Sadabad Sarayı: Saadabad, 110 hektarlık bir alanı kaplayan ve Tahran’ın kuzey kesiminde yer alan kültürel ve tarihi bir kompleks. Sarayın devasa bir bahçesi bulunuyor ve bu bahçe Qajar ve Pahlavi’nin kraliyet ailelerine ait 18 saraydan oluşuyor. Kompleks, ilk olarak 19. yüzyılda Qajar hükümdarları tarafından inşa ediliyor ve buraya yerleşiliyor. Önce Pehlevi Hanedanlığı’ndan Reza Şah, 1920’lerde burada yaşıyor ve sonrasında da oğlu Muhammed Rıza Pehlevi, 1970’lerde buraya taşınıyor. 1979 Devrimi’nden sonra ise kompleks bir müze haline getiriliyor.

Yaklaşık Gezme Süresi: Minimum 1,5 saat (Her alanını gezerseniz bu süre daha da artar.)

Ücret: Bu müzede de her bölüm ayrı bir ücrete tabi tutuluyor. Detayları linkten inceleyebilirsiniz.

Müze Saatleri: İlkbahar ve Yaz (20 Mart’dan 20 Eylül’e): Dini günler hariç her gün 9:00’dan 19:00’a, en son giriş:  17:30

Sonbahar ve Kış (21 Eylül’den 19 Mart’a ): Dini günler hariç her gün 9:00’dan 17:00’ye, en son giriş:  16:00

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Yakınlarında metro durağı bulunmuyor. Taksi ile geçebilirsiniz (Snapp uygulamasını tavsiye ederim. Uygulamanın ne olduğunu ve nasıl çalıştığını “İran Hakkında Merak Edilenler-Soru&Cevap” yazımdan okuyabilirsiniz.)

Niavaran Sarayı: Niavaran, 11 hektarlık bir alanda ve harika bir bahçenin içerisinde yer alıyor. Bu kompleksin anıtları, Qajar ve Pehlevi dönemlerine ait. Başlangıçta Qajar hükümdarları tarafından saray yazlık olarak kullanılıyor. 1978’de, Devrimci güçler sarayı ele geçiriyor ve üç yıl sonra Kültür Bakanlığı ve İslami Rehberliğe teslim ediliyor.

Yaklaşık Gezme Süresi: Minimum 1,5 saat (Her alanını gezerseniz bu süre daha da artar.)

Ücret: Bu müzede de her bölüm ayrı bir ücrete tabi tutuluyor. Detayları linkten inceleyebilirsiniz.

Müze Saatleri: 08:30-17:00 / 09:00-18:00

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Yakınlarında metro durağı bulunmuyor. Taksi ile geçebilirsiniz (Snapp uygulamasını tavsiye ederim. Uygulamanın ne olduğunu ve nasıl çalıştığını “İran Hakkında Merak Edilenler-Soru&Cevap” yazımdan okuyabilirsiniz.

Azadi Kulesi: 45 metre uzunluğundaki kule, Azadi meydanında bulunuyor. İran’ın son şahı Muhammed Rıza Pehlevi tarafından, İran İmparatorluk Devletinin kuruluşunun 2500. yılını kutlamak üzere inşa ediliyor. Tahran’a geldiğinizde görmeniz gereken yerlerden biri olduğunu söyleyebilirim. Zaten ulaşımı da oldukça rahat.

Yaklaşık Gezme Süresi: 15-20 dakika

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: : Meydan-e Azadi

Fotoğraf: Rd-Me

Miladi Kulesi: 2008 yılında hizmete başlayan Miladi Kulesi, dünyanın en yüksek dördüncü gökdeleni olma özelliğine sahip. İçerisinde restoranlar, konferans merkezi ve koleksiyonların sunulduğu alanlar bulunuyor.

Yaklaşık Gezme Süresi: Minimum 30 Dakika

Ücret: Cafe girişi 50.000 İran Riyali, Açık Gözlem Alanı 120.000 İran Riyali, tüm alanlarda 350.000 İran Riyali.

Müze Saatleri: 09:00-23:00

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Buraya gelmek için Milad Hospital otobüs durağını kullanabilirsiniz. Yalnız kuleye gitmek için oradan tekrar taksiye binmeniz gerekiyor.

Tabiat Köprüsü: 270 metre uzunluğundaki köprü, Tahran’ın Abbas Abad bölgesinde bulunuyor. Tahran’ın en medeni yerlerinden biri olduğunu söyleyebilirim. İran’ın baskıcı havasından bunalanlar Tabiat Parkı’na kaçabilir. Aynı zamanda köprünün bulunduğu alanda birçok cafe de bulunuyor.

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Shahid Haghani Metro İstasyonu

Fotoğraf: irantourismsite.com

İran Halı Müzesi: 1976 yılında kurulan müze, Laleh parkının arkasında yer alıyor. Halıları ile oldukça meşhur olan İran’ın halı sanatından kesitler görebiliyorsunuz.

Ücret: 25000 Riyal

Müze Saatleri: 09:00-18:00 (İlkbahar-Yaz) / 09:00-17:00 (Sonbahar-Kış) (Pazartesi Kapalı)

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Jannat Otobüs Durağı

Fotoğraf: enuygun.com

Ulusal Mücevher Müzesi: Bank Melli’nin arka tarafında bulunan müze, dünyanın en değerli mücevher koleksiyonuna sahip. İran İslam Cumhuriyeti Merkez Bankası bünyesinde yer alıyor. Bu müzeye girerken fotoğraf makinesi, çanta, cüzdan ne varsa alıyorlar. Kesinlikle içeride çekim yapmanız yasak. Devasa eserlerin bulunduğu bu müzeye gitmenizi tavsiye ederim.

Ücret: Öğrenciler ve araştırmacılar: 20000 Riyal
Yerel Ziyaretçiler: 40000 Riyal
Turistler: 200000 Riyal
12 yaş altından ücret alınmıyor.

Müze Saatleri: Cumartesinden Salıya kadar 14.00 – 16.30 arası açık.

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Jomhouri Ave&Ferdowsi Ave Otobüs Durağı

Tahran Barış Müzesi: Barış Müzesi’nin temelleri, Tahran Merkezli Kimyasal Silah Mağdurları Derneği’nin Hiroşima ziyaretleri sonrasında atılıyor. Oraya giden dernek mensupları bir barış müzesi kurmak istiyorlar. Müze, 2011 yılında yeni binasıyla faaliyete geçiyor. Müzede, kimyasal silahların insanlar üzerinde verdiği zarar ile ilgili çeşitli fotoğraflara rastlayabiliyorsunuz. Aynı zamanda, uzlaşma, uluslararası hümanist hukuk, silahsızlanma ve barış yanlısı savunuculuk kültürü üzerinde çalıştaylar ve konferanslar düzenleniyor.

Ücret: Ücretsiz.

Müze Saatleri: Cumartesi ve Çarşamba arası 09:00-12:30, 14:00-17:00 saatleri arasında açık olan müze, çarşamba ve perşembe günleri kapalı.

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Imam Khomeini Metro İstasyonu

Fotoğraf: Financial Tribune

İran Ulusal Müzesi: 1937 yılında açılan müze, Antik Perslerden kalan eserlerin sergilendiği bir arkeoloji ve tarih müzesi. İki bölümden oluşuyor. Bu bölümlerden ilki; Eski İran Müzesi, diğeri ise 1937 ve 1972 yıllarında açılan İslam Dönemi Müzesi. Tarih öncesi dönem, antik çağ, İslami dönem, pullar ve madeni para koleksiyonları, kütüphane ve dokümantasyon merkezi, İran sanat araştırması tarihi, medeniyet araştırmaları tarihi, fotoğraf, halkla ilişkiler ve uluslararası ilişkiler olmak üzere 13 farklı bölümü var.

Ücret: 500.000 Riyal

Müze Saatleri: 08:30-16.00 / Cuma günü ve tatillerde 09:00-17:00

Metro İstasyonu veya Otobüs Durağı: Parker Shahr Otobüs Durağı

Tahran’da Ulaşım

Tahran ulaşımın en rahat olduğu şehirlerden bir tanesi diyebilirim. Metro ve otobüs ağları oldukça yaygın; fakat tek sorun metroların erken saatte kapanıyor olması ve otobüslerin de gece sık geçmemesi. Mecburen gece geç kaldığınızda ulaşımınızı taksi ile sağlamanız gerekiyor. Onda da Snapp dediğim uygulamayı kullanırsanız çok daha uyguna getirebiliyorsunuz.

Bilet ücreti: 10.000 Riyal (Metro İçin)

Oturma Kuralları

• İran şeriat sistemi ile yönetildiği için toplu taşımalarda kadın ve erkek ayrı oturmak zorunda. Metrolarda kadınların bulunduğu peronların üzerinde “Women Only” yazar ve metroya yalnızca o peronda binmeniz gerekir. Zaten sarı tabelanın üzerinde baş örtülü bir kadın resmi bulunur. Bu kadınların bekleme alanını ifade eder. Oradan da metroya binersiniz.
• Otobüslerde kadınlar arkada erkekler ise önde oturmak zorundadır.

Tahran’da araba ya da motor kiralamanızı hiç tavsiye etmem. Çünkü araba ve motorların durmak gibi bir özelliği yok ve trafik oldukça karışık. İlk başta karşıdan karşıya geçebilmek için bile İranlı birinin yanında durmanız gerekiyor. Çünkü arabalar durmadığı için siz geçemiyorsunuz ama İranlı biri alışkın olduğu için direkt trafiğin ortasından yürüyüp geçebiliyor. Siz de yanında onun hayrına geçiyorsunuz. Fakat onun harici yayaların karşıdan karşıya geçme durumuna alışmak oldukça zor. Bir de sürekli akan bir trafikte sürücü olduğunuzu ve önünüzden yayaların geçtiğini düşünün. Biz bunlara alışkın değiliz 🙂

Tahran Yeme-İçme

Gitmeden önce birçok İranlıdan İran yemekleri ile ilgili güzel yorumlar duydum. “Hem ucuz hem de aşırı lezzetli” diyorlardı ama İran mutfağı ile damak tadımın pek uyuşmadığını söyleyebilirim. Bu arada uyuşmaması kötü olduğu anlamına gelmiyor. Sadece benim beğendiğim tarzda değildi.

İran’da pilav kültürü oldukça yaygın. Pilavları da bizim bildiğimiz pirinçlerden biraz daha farklı bir pirinçten yapılıyor. Pirinçler ince ve uzun. Pilavlarında safran da kullanıyorlar. Fotoğrafta gördüğünüz yemek bir nevi bizdeki tavuk şiş tarzında. Fakat tavuklarında kullandıkları sos biraz farklı geliyor. Köri sosuna yakın değişik bir tada sahip.

Genelde bizim gibi et ve et ürünlerini seven bir millet İranlılar… Kebaplar, büryanlar havada uçuşuyor 🙂 O yüzden et seven biriyseniz İran mutfağında çok sıkıntı yaşamazsınız.

Tahran’da sokak yiyeceklerini de deneyimleyebilirsiniz. Yine bizdeki tatlara benzer ama soslarıyla farklılaşmış yiyecekler bulacaksınız. Ben dürüme benzeyen bir yiyecek almıştım. Ekmeğinin üzerinde yuvarlak delikler bulunuyordu. Tadı lezzetliydi ama sosu bana pek iyi gelmedi.

İran’da kuş üzümü de oldukça kullanılıyor. Bu sup (İngilizcedeki “soup”) adını verdikleri çorbaları. Kuş üzümü ile çorbayı pek yakıştırdığımı söyleyemem ama yenilemeyecek kadar kötü bir çorba değil. Ben Tebriz’de bu çorbayı denemiştim ama Tahran’da da bulabileceğinizi düşünüyorum.

İran’ın birçok şehrinde alt tarafta gördüğünüz içeceği ve türevlerini bulabilirsiniz. Anladığım kadarıyla İranlıların sevdiği bir lezzet ki her yerde bulunuyor 🙂 Ben tattığımda çok şekerli bulmuştum ve birkaç yudumdan fazla içilmez demiştim.

Bu arada yiyecekleri ve içecekleri denemeniz mümkün. Gittiğiniz yerlerde bir yiyeceği ya da bir içeceği merak ederseniz “tester” diyerek küçük bir parça alabilirsiniz. Bizdeki “şu peynirden bir parça alayım” muhabbeti gibi ama bizdekinden daha yaygın 🙂

Tahran’da Konaklama

Tahran’da en iyi konaklama yöntemi hostel ya da misafir evleri. Özellikle misafir evlerinde kalarak yerel halkın yaşantısını öğrenebilirsiniz ve daha güvenilir bir şekilde konaklayabilirsiniz. Ben “Tahran Heritage Hostel” de kalmıştım. Booking.com gibi bilinen siteler ile İran’ın anlaşması olmadığı için hosteli Hostel World diye bir siteden ayarladım ve problem de yaşamadım. Yalnız 6 kişilik odada 1 gece için 130-140 TL gibi bir ücret ödedim. Fiyatları biraz pahalı ama hostel oldukça ferah ve temizdi. Metroya da çok yakındı. Otele gelince, otel fiyatları bana biraz yüksek gelmişti; o yüzden oteli pek tavsiye etmiyorum ama kalacağım derseniz bilemem tabi 🙂

Bunun haricinde Couchsurfing seçeneği var ama onda da güvenilir birini bulmanız gerekiyor. Yerel halk oldukça misafirperver olduğu için iyi niyetle mi kötü niyetle mi davet edildiğinizi anlamak çok güç. Sizin de güvenilir bulduğunuz kişilerin müsaitlik durumu uygun olmayabiliyor. O yüzden Couchsurfing sıkıntıya girebiliyor ama güvenilir birini bulursanız da Couchsurfing seçeneğini değerlendirin derim 🙂

Tahran için Gezi Önerileri

• Gezmek istediğiniz müzelerin listesini çıkarın ve müzelerin her bölümünü gezmek yerine görülmeye değer yerlerine gidin. Bu sayede ekonomik açıdan oldukça tasarruf edersiniz.
• Yerel halk ile mutlaka diyalog içerisinde olun. İranlıları tanıyın ve İran hakkındaki ön yargılarınızı yıkın.
• Tahran’ı gezerken harita üzerinde bölümlendirmeniz daha kolay olacaktır. Gerekirse kuzey ve güney diye iki bölüme ayırıp iki günde detaylı bir şekilde gezin.
• Tahran’a 2 gün ayırmanız gerekiyor. Çünkü saraylarını bile etraflıca gezmeniz saatlerinizi alabiliyor.